Μαθησιακά Παιχνίδια για την Προώθηση της Πολυγλωσσίας στις Αρχικές Τάξεις της Δημοτικής Εκπαίδευσης
Τα τελευταία χρόνια οι αντιλήψεις για την πολυγλωσσία στα πρώτα χρόνια της επίσημης και ανεπίσημης εκπαίδευσης μετατοπίζονται. Στο παρελθόν η έκθεση ενός μικρού παιδιού σε δύο γλώσσες ταυτόχρονα αντιμετωπιζόταν ως δυνητικό μειονέκτημα. Η αντίληψη αυτή πήγαζε από το φόβο ότι το παιδί πιθανόν να μην είναι σε θέση σε νεαρή ηλικία να διαφοροποιήσει δύο διαφορετικές γλωσσικές δομές. Αναδυόμενες παιδαγωγικές θεωρίες, όμως, υποστηρίζουν ότι η πολυγλωσσία επηρεάζει θετικά τη γενικότερη γνωστική ανάπτυξη ενός παιδιού συμβάλλοντας σε αυξημένη πνευματική οξυδέρκεια και ευελιξία (Goethe Institut). Σύμφωνα με έρευνες (Yip και Mathews, 2007) η διγλωσσία πριν από την ηλικία των 6 ετών μπορεί να σχετίζεται με την πιο αποδοτική ικανότητα παραγωγής γλώσσας γενικότερα. Άλλη έρευνα (Craik, Bialystok, Freedman, 2010) συνδέει τη διγλωσσία στην ενήλικη ζωή με αυξημένη γνωστική εφεδρεία.
Σε πρακτικό επίπεδο, τα σημερινά παιδιά εκτίθενται σε γλώσσες διαφορετικές από τη μητρική τους με φυσικό τρόπο στην καθημερινότητα τους μέσα από δραστηριότητες όπως το άκουσμα μουσικής στο ραδιόφωνο, η παρακολούθηση προγραμμάτων τηλεόρασης, η έκθεση σε κείμενα βιβλίων, τα παιχνίδια, κλπ. Στη εκπαίδευση η μάθηση μιας δεύτερης γλώσσας, όπως για παράδειγμα τα αγγλικά, συχνά εισάγεται ακόμη και στην προσχολική εκπαίδευση, αν και αυτό μπορεί να συντελείται με ανεπίσημο τρόπο και πέρα από τις απαιτήσεις των σχολικών προγραμμάτων σπουδών. Η εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας συχνά μπορεί να ενσωματώνεται σε γενικότερες δραστηριότητες μέσα στην τάξη, όπως η ζωγραφική, το τραγούδι, το παιχνίδι, και πολλά άλλα. Η ευαισθητοποίηση των μαθητών σε μία μη μητρική γλώσσα σε νεαρή ηλικία μπορεί να τους βοηθήσει να οικοδομήσουν πιο αποτελεσματικά γλωσσικές δεξιότητες στις επόμενες σχολικές βαθμίδες της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (Ford, 2010). Συμβάλλει επιπλέον στη διεύρυνση των ευκαιριών μάθησης κάνοντας δυνατή την πρόσβαση στην ευρύτερο πολύγλωσσο μαθησιακό περιεχόμενο που αφορά σε διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα του σχολικού προγράμματος.
Το ερευνητικό σχέδιο LanguageGames, που χρηματοδοτείται με την υποστήριξη του προγράμματος Erasmus+, στοχεύει στην ανάπτυξη πολυγλωσσικών δεξιοτήτων στην αρχική πρωτοβάθμια και προσχολική εκπαίδευση μέσα από ενεργές και βιωματικές μαθησιακές διαδικασίες. Το έργο εισάγει «σοβαρά» (μαθησιακά) παιχνίδια για τη μάθηση γλωσσών που σχεδιάζονται και υλοποιούνται για μαθητές τις πρώτων 2 τάξεων του δημοτικού σχολείου και του νηπιαγωγείου. Οι δραστηριότητες των μαθησιακών παιχνιδιών είναι εμπνευσμένες από την καθημερινή ζωή, ενώ σχετίζονται και με τις υπάρχουσες μαθησιακές διαδικασίες στο σχολείο. Τα μαθησιακά οφέλη της προτεινόμενης παιγνιώδους μεθοδολογίας συμπεριλαμβάνουν την άμεση ανατροφοδότηση που συμβάλει στο χτίσιμο της γνώσης σε μικρά βήματα, κίνητρα ενεργούς συμμετοχής των μαθητών μέσω της φαντασίας, της μυθοπλασίας, και των «ανταμοιβών» για την ολοκλήρωση ασκήσεων, της συνεργασίας, και της ανάπτυξης δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων γενικότερα.
Το σχέδιο LanguageGames προωθεί την ποιότητα της μάθησης στην αρχική εκπαίδευση μέσω της ενσωμάτωσης των αναδυόμενων ΤΠΕ και καινοτόμων εκπαιδευτικών μεθοδολογιών. Προωθεί τη στρατηγική ανάπτυξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση μέσα από το σχεδιασμό, την ανάπτυξη, και την επικύρωση ψηφιακών εκπαιδευτικών εφαρμογών, με στόχο τη συμβολή στην κάλυψη μαθησιακών αναγκών στην πρώιμη σχολική ηλικία. Προωθεί τις διαπολιτισμικές δεξιότητες των μαθητών και το διαπολιτισμικό διάλογο γενικότερα. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το έργο προωθεί την ανάπτυξη βασικών γλωσσικών δεξιοτήτων σύμφωνα με τους στόχους της πρωτοβουλίας Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2020 σχετικά με την ανάπτυξη γνώσεων σε 2 τουλάχιστον γλώσσες σε νεαρή ηλικία.
Το ερευνητικό σχέδιο υλοποιείται από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Ινστιτούτο Έρευνας και Τεχνολογίας Θεσσαλίας σε συνεργασία με οργανισμούς από τη Ρουμανία, Εσθονία, Πορτογαλία, και Ηνωμένο Βασίλειο. Χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα ERASMUS+ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεργασία με οργανισμούς από τη Ρουμανία, Εσθονία, Πορτογαλία, και Ηνωμένο Βασίλειο. Επιστημονικός υπεύθυνος του έργου είναι ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Ηλίας Χούστης ενώ η ομάδα εργασίας αποτελείται από τους κ.κ. Χαρίκλεια Τσαλαπάτα, Olivier Heidmann, Σπύρο Τσαλαπάτα, και Σπύρο Κούρια σε στενή συνεργασία με την κ. Βασιλική Παπαϊωάννου, Σχολική Σύμβουλο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Μαγνησίας.
